GIÓ NGHÌN THU THỔI TẠT THIÊN THU

             NGÔ NGUYÊN NGHIỄM

Nhà thơ Ngô Nguyên Nghiễm

Nhiều lúc, tôi có ấn tượng khác với những nhà phê bình nhận định thường phong thánh cho chính thi sĩ . Có thể, họ nhìn thơ qua góc cạnh của bản thể người sáng hóa, nhưng theo tôi Thơ khác gì không, hay cũng chỉ là sự liên tưởng phát sinh không theo dòng chảy sinh học, mà nẩy nở từ nhân quả có tiền thân mới hóa hiện hậu thân.Thơ là hóa thân tiền kiếp của từng giây phút thi sĩ hiện hữu cảm nhận mà hình thành. Chính vì vậy, nghệ sĩ hiện thân như một truyện cổ tích, chàng trai mang nặng trong não cân một kho tàng hoàng kim, có dịp cứ vắt ra từng mảnh vàng cung hiến cho nhân gian. Thời gian cứ lũ lượt trôi qua như những đám mây hư huyễn, kho tàng lần lượt vơi cạn, thì kiếp hóa sinh người thơ chỉ còn dư âm “ gió nghìn thu thổi tạt thiên thu”. Vời vợi nghìn trùng xa cách, mà thơ cũng sẽ là vật thể ngôn ngữ vưởng vất linh hồn sáng hóa, ẩn hiện chờ người hữu duyên , bởi vì rảnh đâu :

Y bát đâu mà trải lòng ra

Không-không núi trụ ngưỡng trăng tà

Một tí huỳnh hôn bay phất phưởng

Đêm về đợi sáng cát mù sa

 Cái nhìn như trên, hóa ra thi sĩ khác gì người người giữ cầu, chờ đón ngọn thu phong và lữ khách phương xa trở về. Ngàn dặm phong sương vắt lên vai áo vừa giũ sạch trên từng nhịp cầu, và người thi nhân gom góp lại thành thơ dán lên thành cầu của điếu kiều, hầu mong để lại mai sau:

Lênh đênh để thấy dòng vô tận

Gió nghìn thu thổi tạt thiên thu

Lênh đênh để thấy vầng trăng cũ

Soi trập trùng kiếp núi phù hư

Quả thật, người thơ đã trùng trùng lao mình vào không gian tương hợp mà hóa thân. Nên cái tâm và ý hòa đồng, chập chùng hình bóng xao xác kỳ diệu giữa hoàng hôn. Thần và khí hóa hiện rực rỡ sắc màu của những chiếc cầu vồng kỳ bí lờ lững giữa thơ và trời đất mênh mang.

Trải qua, gần nửa thế kỷ sáng tạo, thi nhân nầy vẫn như cánh chim khổng tước ngậm thơ như chôn chặt định mệnh dào dạt chân khí, thổi vào thơ thứ ánh sáng phi thường. Ánh sáng thơ kỳ diệu đầy sáng thể của vũ trụ riêng biệt, không trùng lấp vào thế giới thơ khác, mà chỉ riêng mình lập thể quyền năng “ mời thiên thu đến vờn say ánh vàng”.

Sự tuyệt diệu trong sáng tác, nhập thân hóa hiện, phải chăng đến lúc nào đó không còn phân biệt thơ với thi nhân, khác gì Trang Tử trong huyễn hóa không biết bướm là mình hay mình đang hóa bướm.Quả thật, thiên địa nhân như nhất- nên nhà thơ không còn giai đoạn mò mẫm với trăng, với gió, với đạo và đời. Mà hình như là một viên khảo cổ lão luyện nhìn đất biết cõi sống, nhìn đá mà đón bắt thời gian diệu vợi đã trôi qua.

Tôi trầm ngâm trước nhiều tập thơ của thi sĩ, nên bước tiến thoái trong thơ của cố nhân, quả thật định được vị trí mà người đang ngất ngưởng trước sáng tác mình và trong vườn hoa văn học.Nên khi viết cho người, tôi nhớ đã nhận định rằng, tư tưởng đến với thơ thường có một sự đột biến khiến dòng thơ băng ngang những lộ trình có lúc ngộ nhận không bình thường.Thơ bay nhảy như một khúc biến tấu không nằm trong trường canh vạch sẵn.Bởi hướng thơ đi trong liên tưởng bất chợt, khiến hình ảnh đột biến nằm ngoài cõi thường trụ vậy:

Tôi đi loanh quanh kiếp người như dẫm chân cằn cũ

Chẳng được cây số nào

Không nhận mặt cánh hoa

( Trên tay Ca Diếp Ma Ha )

……………………………

Đi loanh quanh bên một kiếp người

Thấy thời gian mang hình vỏ trứng rạn

Tôi ngờ ngợ

Tự cứu chuộc lấy tôi

Lửa từ bi ấm nóng

Từ bài thơ tình tinh khôi

Thật ra, thơ người quả tình thấm đẫm nét không tưởng, bất chợt hiển thị trên từng câu thơ đột biến nằm ngoài nét nhìn thường thấy trong những hướng thơ quanh ta…Vì vậy, trong hứng khởi tuyệt diệu như vậy, nhiều lúc lại là phong cảnh rạng rỡ biến hóa khôn cùng.Mà từ cái nhìn nhị nguyên, âm dương lưỡng cực như:

Gió có thể đưa hương

Đi và đến

Mất và được

Mộng và thực

Đôi bờ

Thì đột biến quy về bản thể, giữa những vết rạn trùng trùng trở lại sơ nguyên:

Tôi gục đầu đè lên tiếng nấc

Nghe vai nặng

Chính mình

Hình ảnh đó, như nói ở phía trên là “Tôi ngờ ngợ/Tự cứu chuộc lấy tôi”.Cái lạ trong đột biến uyển chuyển thay đổi trạng thái, phải chăng là phương cách hòa quyện tinh khí thần của Lão đạo? Dù sao, cũng nhận thấy cái lạ khi sáng tác như vậy đã khiến thơ có nét hóa hiện kỳ vĩ, phong nhã như tiếng gọi của chiếc phong linh trước cái chào mời kỳ xảo của gió mây. Hay lại là, âm hưởng thu phong đầy đạo vị của rừng tre xào xạc trước bước thiên thu vô thường vậy…

NGÔ NGUYÊN NGHIỄM

(Ý niệm về tập  LỬA HƯƠNG MÙA CŨ , thơ HỒNG BĂNG, sắp xuất bản)

Mùa Thu Quý Tỵ, bên Thư Trang Quang Hạnh.